Ścieżka SMART to jedno z najbardziej ambitnych narzędzi finansowania innowacji dostępnych w Polsce, które umożliwia firmom z różnych sektorów realizację zaawansowanych projektów badawczo-rozwojowych oraz wdrażanie nowoczesnych technologii. Mimo atrakcyjnych warunków i ogromnego potencjału, liczba firm, które faktycznie sięgają po to dofinansowanie, pozostaje zaskakująco niska.
Dlaczego tak się dzieje? Przyjrzyjmy się najważniejszym przyczynom tego zjawiska.
1. Wysokie wymagania formalne i merytoryczne.
Ścieżka SMART to program skierowany do firm, które są gotowe na wdrożenie skomplikowanych, wieloetapowych projektów. Aby móc ubiegać się o finansowanie, firma musi przejść przez szczegółowy proces oceny, który obejmuje nie tylko aspekty techniczne, ale także biznesowe, a nawet kadrowe. Niewiele firm spełnia te wymagania lub posiada wystarczającą wiedzę, aby prawidłowo przygotować wniosek. To zniechęca mniejsze przedsiębiorstwa, które często rezygnują, zanim jeszcze spróbują swoich sił w konkursie. Co istotne, sam przedmiot projektu musi stanowić innowację na skalę co najmniej polskiego rynku, co należy odpowiednio uwiarygodnić. Ponadto, innowacja ta musi być rezultatem przeprowadzonych (w projekcie lub przed jego realizacją) prac badawczo-rozwojowych: badań przemysłowych lub prac rozwojowych, a Wnioskodawcy muszą zobowiązać się do wdrożenia jej na rynek.
2. Brak odpowiednich zasobów kadrowych.
Wiele firm, szczególnie z sektora MŚP, nie posiada zespołów dedykowanych wyłącznie pozyskiwaniu funduszy lub opracowywaniu agend badawczo-rozwojowych. Przygotowanie wniosku o dofinansowanie do Ścieżki SMART wymaga zaangażowania pracowników o specjalistycznej wiedzy, a także umiejętności tworzenia strategii rozwoju technologicznego. Dla małych firm, które działają w ograniczonych zespołach, jest to ogromne wyzwanie, dlatego część z nich rezygnuje na etapie przygotowania dokumentacji. Brak odpowiednich zasobów kadrowych odnosi się również do kadry Wnioskodawcy, która miałaby zostać zaangażowana do realizacji projektu. Niewiele bowiem firm na w swoich strukturach Działy R&D lub współpracuje z naukowcami, aby potwierdzić potencjał B+R do realizacji projektu badawczego.
3. Kompleksowość procesu aplikacyjnego.
Sam proces aplikacyjny Ścieżki SMART jest czasochłonny i wymaga szerokiego zestawu dokumentów, analiz oraz prognoz finansowych. Przygotowanie aplikacji często wiąże się z potrzebą stworzenia skomplikowanej dokumentacji technicznej, planów wdrożeniowych i analiz rynku. Dla wielu firm, szczególnie tych bez doświadczenia w pozyskiwaniu dotacji, proces ten jest przytłaczający. Niektóre przedsiębiorstwa obawiają się, że ich aplikacje nie będą wystarczająco dopracowane, co sprawia, że rezygnują z ubiegania się o wsparcie.
4. Niski poziom świadomości możliwości finansowania.
Ścieżka SMART jest programem stosunkowo nowym i choć promowanym przez instytucje odpowiedzialne za dystrybucję funduszy unijnych (PARP i NCBiR), to nadal wiele firm nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia lub nie rozumie, jakie korzyści może im przynieść. Z kolei przedsiębiorcy, którzy znają ten program, często nie dostrzegają, jak strategicznie mogą wykorzystać te środki dla rozwoju swoich firm.
5. Obawy przed kontrolami i rozliczeniami.
Dofinansowanie ze Ścieżki SMART wiąże się z koniecznością ścisłego raportowania postępów projektu, a także przechodzenia przez kontrole związane z wydatkowaniem środków. Część przedsiębiorstw obawia się tych procedur, szczególnie z uwagi na wymagania związane z przestrzeganiem zasad konkurencyjnego wyboru wykonawców/dostawców i koniecznością dokumentowania każdego etapu realizacji projektu. Brak doświadczenia w zarządzaniu tego typu środkami sprawia, że przedsiębiorcy czują się niepewnie i nie chcą ryzykować.
6. Niepewność wyników i ryzyko niepowodzenia.
Ścieżka SMART jest przeznaczona dla projektów innowacyjnych, a więc takich, które z definicji niosą ze sobą ryzyko. Firmy, które realizują projekty badawczo-rozwojowe, muszą liczyć się z niepewnością co do końcowych rezultatów. Nie każda firma jest gotowa na podjęcie takiego ryzyka, nawet jeśli projekt miałby być częściowo sfinansowany z funduszy zewnętrznych.
7. Zbyt krótki czas poświęcony na przygotowanie projektu.
Wiele firm decyduje się na podjęcie kroków w kierunku Ścieżki SMART stosunkowo zbyt późno. Sami pamiętamy bowiem czasy, gdy wnioski o dofinansowanie udawało się napisać zaledwie w kilka dni, a brakujące informacje uzupełniane były w toku oceny. Te czasy jednak bezpowrotnie minęły. Niezmiernie ważne jest odpowiednie uzupełnienie wszystkich pól wniosku, zgodnie z instrukcją, powołując się przy tym na wiarygodne źródła (np. w zakresie zapotrzebowania rynkowego, metod szacowania pozycji budżetowych, doświadczenia kadry, etc.). Co istotne, zapisy wniosku powinny być spójne, a okazuje się, że powstaje z niego dokument o liczbie stron 150-250. Przygotowanie takiej dokumentacji wymaga zatem czasu i precyzji.
Jak firmy mogą zwiększyć swoje szanse na pozyskanie finansowania?
Jeśli mimo trudności firma chce skorzystać ze Ścieżki SMART, istnieje kilka kroków, które mogą zwiększyć szanse na sukces:
- Współpraca z ekspertami – warto rozważyć współpracę z doświadczonymi firmami doradczymi, które pomogą w przygotowaniu wniosku oraz przeprowadzą firmę przez cały proces aplikacyjny. Przy wyborze firmy doradczej niezbędne jest kierowanie się jej doświadczeniem i sukcesami w pozyskiwaniu dofinansowania w ramach Ścieżki SMART. Pamiętać należy przy tym, że succes rate w poprzednim konkursie wyniósł 7%, zatem każda zdobyta Ścieżka SMART stanowi sukces w branży.
- Szkolenia i doradztwo – uczestnictwo w szkoleniach i konsultacjach organizowanych przez instytucje wspierające innowacje może znacząco zwiększyć świadomość przedsiębiorców i ułatwić pozyskanie finansowania.
- Budowanie zasobów kadrowych – warto inwestować w rozwój pracowników, którzy będą w stanie zarządzać projektami B+R – zarówno na etapie aplikacji o środki, jak i na etapie realizacji.
Podsumowanie
Ścieżka SMART to doskonała okazja dla firm na realizację ambitnych projektów innowacyjnych. Wymaga jednak odpowiedniego przygotowania, zasobów oraz świadomości wyzwań, jakie wiążą się z realizacją projektów finansowanych z funduszy unijnych. Zwiększenie świadomości i inwestycja w kadry oraz we współpracę ze specjalistami mogą sprawić, że więcej firm pozyska te środki, by przyspieszyć swój rozwój i zdobyć przewagę konkurencyjną na rynku.
Czy Twoja firma jest gotowa, by podjąć wyzwanie?
